Η πηγή του Αγίου Μάρωνα στην περιοχή Ghouma του Λιβάνου

Ηπηγή του Αγίου Ιωάννη Μάρωνα βρίσκεται στο εσωτερικό μιας σπηλιάς, περίπου πέντε μέτρα μετά την είσοδο, σε μια κοιλότητα στο έδαφος κωνικού σχήματος, με χωρητικότητα περίπου 15-20 λίτρα νερού. Η κοιλότητα ποτέ δεν αδειάζει από νερό, αντίθετα διατηρεί την ίδια στάθμη όλες τις εποχές του χρόνου. Το φαινόμενο αυτό μπορεί να εξηγηθεί διότι πιθανά η πηγή είναι το σημείο εκροής μιας μεγαλύτερης υδατο-δεξαμενής που τροφοδοτείται από διηθήσεις μέσω των ασβεστολιθικών διαστρωματώσεων του βουνού.

Η μέση βροχόπτωση στην περιοχή υπερβαίνει τα 850 χιλιοστά και εκδηλώνεται από τα μέσα Οκτωβρίου έως τα μέσα Μαρτίου. Μέρος του βρόχινου νερού διεισδύει μέσα από την επιφάνεια του εδάφους προς τα κάτω σε διάφορες κατευθύνσεις μέσα από τους πόρους και τις ρωγμές. Μόλις το νερό φθάσει σε ένα ασθενές επιφανειακό στρώμα εκρέει σε αυτή την πηγή.

Οι ντόπιοι αναφέρονται σε ένα παλιό χάρτη του μοναστηριού του Maad που δείχνει την ύπαρξη μιας μεγάλης υπόγειας λίμνης με καθαρό νερό που εκρέει στην πηγή (βλέπε παράρτημα).

Γύρω στο έτος 685 μ.Χ. ο επίσκοπος Ιωάννης Μάρωνας ορίστηκε ως ο πρώτος Πατριάρχης των Μαρωνιτών και χρησιμοποίησε την πηγή ως ερημητήριο. Οι χωρικοί πιστεύουν ότι ο Πατριάρχης έκτισε ένα τοξωτό πέτρινο κελάρι πάνω από την πηγή και οι ιστορικές αναφορές δείχνουν ότι ο ίδιος συνήθιζε να καταφεύγει εκεί για προσευχή και διαλογισμό. Τους αιώνες που ακολούθησαν η πηγή πήρε το όνομά του.

Image courtesy of Hydria Virtual Museum

Hydria Virtual Museum

Image courtesy of Hydria Virtual Museum

Hydria Virtual Museum

Μεταξύ 685 και 1300 μ.Χ. η πηγή χρησιμοποιήθηκε από τους κατοίκους του χωριού για να καλύψει τις ανάγκες σε πόσιμο νερό, για την άρδευση και όλες τις ανάγκες του νοικοκυριού.

Το 1299 σημειώθηκαν μάχες μεταξύ των Μαμελούκων και των Σταυροφόρων στην περιοχή. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου οι κάτοικοι εκτοπίστηκαν από τα χωριά τους στην al Aakoura, την al Mnaytra και την Tannourine, ενώ οι Μαμελούκοι εγκατέστησαν μουσουλμανικές οικογένειες. Οι οικογένειες αυτές συνέχισαν να χρησιμοποιούν το νερό της πηγής για πόση, άρδευση και τις οικιακές ανάγκες.

Από το 1550 οι αρχικοί κάτοικοι, που είχαν εκτοπιστεί, άρχισαν να επιστρέφουν πίσω στα χωριά τους … Μέχρι το 1700 οι περισσότεροι κάτοικοι είχαν αγοράσει ξανά τα εδάφη τους.

Το 1945 ο Λιβανέζος μετανάστης από το χωριό Ghouma, Adeeb Basbous, επέστρεψε από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής με την ιδέα να αντλήσει το νερό από την πηγή του Αγίου Ιωάννη προς το χωριό. Αυτό το σχέδιο δεν εφαρμόστηκε ποτέ λόγω έλλειψης κονδυλίων αφενός, και αφετέρου επειδή οι κάτοικοι ήταν μάλλον δύσπιστοι ως προς την επιτυχία του εγχειρήματος.

Μέχρι το 1965 οι κάτοικοι των χωριών Ghouma και Mrah Al-Zayat εξασφάλιζαν το νερό τους μέσω της συλλογής της βροχής αλλά και από τα κοντινά πηγάδια. Χρησιμοποιούσαν το νερό που συνέλεγαν για πόση, για το νοικοκυριό, για την άρδευση των καλλιεργειών τους και για τα ζώα τους. Δεδομένου ότι το νερό αυτό δεν επαρκούσε, κατέφευγαν και στην πηγή του Αγίου Ιωάννη Μάρωνα που παρείχε δροσερό νερό ακόμη και τις πολύ ζεστές ημέρες του καλοκαιριού και το μετέφεραν με δοχεία.

Το 1965 στο χωριό εγκαταστάθηκε δίκτυο ύδρευσης και έτσι οι κάτοικοι απαλλάχθηκαν από το άχθος της μεταφοράς νερού στον ανώμαλο δρόμο που οδηγούσε στην πηγή. Σήμερα η πηγή χρησιμοποιείται από τους βοσκούς για τις κατσίκες και τα άλλα ζώα.

Image courtesy of Hydria Virtual Museum

Hydria Virtual Museum

Image courtesy of Hydria Virtual Museum

Hydria Virtual Museum

Σύμφωνα με μια πρόσφατη τεχνική έκθεση (του Συμβούλου Musa Ν. Nimah, το Δεκέμβριο του 2012), η παροχή της πηγής υπολογίζεται σε 20-30 λίτρα / ώρα. Η ανάλυση ενός δείγματος νερού στο εργαστήριο (Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών του Λιβάνου) έδωσε καλά αποτελέσματα, με μόνο τους αερομεταφερόμενους παθογόνους μικρο-οργανισμούς να εμφανίζονται πάνω από το αποδεκτό όριο. Αυτό μπορεί να οφείλεται στους εξής λόγους:

• Η πηγή είναι προσβάσιμη σε ανθρώπους και ζώα και η άντληση του νερού από την πηγή μπορεί να γίνεται με δοχεία που δεν έχουν απολυμανθεί.
• Η φιάλη δειγματοληψίας μπορεί να μην ήταν καλά αποστειρωμένη.
• Το δείγμα παραδόθηκε στο εργαστήριο τουλάχιστον 20 ώρες μετά τη δειγματοληψία και για κάποιο χρονικό διάστημα διατηρήθηκε σε θερμοκρασία δωματίου.

Συνιστάται να:

1. Επαναληφθεί η δειγματοληψία του νερού της πηγής σε απολυμασμένα δοχεία, με σωστή αποθήκευση εν ψυχρώ και με άμεση παράδοση στο εργαστήριο.
2. Κατασκευαστεί μια στέρνα έξω από τη σπηλιά της πηγής για να αποφεύγεται η ελεύθερη πρόσβαση των ανθρώπων μέσα σε αυτή και η πιθανή ρύπανση του νερού της πηγής.
3. Μετά την εξακρίβωση της ποιότητας του νερού κάποια χλωρίωση μπορεί να είναι απαραίτητη για να απαλλαχθεί το νερό από παθογόνους παράγοντες.

Σε σχέση με την έρευνα πρέπει να σημειωθεί ότι οι κάτοικοι συνήθιζαν να πίνουν το νερό της πηγής, και μέχρι και σήμερα πάνω από το 50% αυτών εξακολουθεί να το πίνει.