ΣΗΜΕΡΑ
Faliron gulf
Το φυσικό δίκτυο ύδρευσης και απορροής της Αθήνας έχει εξαντληθεί και καταστραφεί, γεγονός που συχνά θεωρείται ως ‘ιστορικό λάθος’, το οποίο δεν μπορεί να ανασκευαστεί εύκολα. Τα κύρια ποτάμια της Αθήνας, Κηφισός, Ιλισός, Ηριδανός, έχουν υπογειοποιηθεί, με ενέργειες που ξεκινούν στα τέλη του 19ου αι.και κορυφώνονται στα μέσα του 20ου αι., δίνοντας τη θέση τους στη σύγχρονη, διευρυμένη πόλη της Αθήνας, υπονομεύοντας το δημόσιο χώρο της πόλης και προκαλώντας χαμηλό ποσοστό απορρόφησης των ομβρίων υδάτων και αυξημένων κινδύνων πλημμύρας σε διάφορες περιοχές.
Σχετικά με τον Ιλισό, μόνο μερικά τμήματα της πορείας του είναι σήμερα ακάλυπτα (Πάρκο Γουδή, περιοχή Μετς και λεωφόρος Π. Τσαλδάρη-Καλλιθέα), αν και αφρόντιστα και χωρίς να προορίζονται για επισκέπτες, καθιστώντας το ποτάμι παραμελημένο και τελικά αόρατο για τον περαστικό. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, το ποτάμι έχει υπήρξε η βάση του στοχασμού ενός διαφορετικού μέλλοντος για την πόλη, οικολογικού και κοινωνικά βιώσιμου για διάφορα ενδιαφερόμενα μέρη. Η επιτακτική ανάγκη για μια βιώσιμη πόλη έδωσε το έναυσμα για την υποβολή προτάσεων σχετικά με μια ποιοτική και λειτουργική αναβάθμιση του χαμένου ποταμού, ανακτώντας τμήματα της σύγχρονης μητρόπολης και ενισχύοντας την ιστορική, φυσική και πολιτιστική ταυτότητα της Αθήνας. Ωστόσο, τα περισσότερα από αυτά είναι έργα εν εξελίξει και πολλά απλώς προτάσεις.
Περιοχή Γουδή «Μητροπολιτικό Πάρκο»
Αυτό είναι μια μεγάλη περιοχή των 4500 μ2 Αθηναίων στα όρια των δήμων Αθηναίων, Παπάγου και Ζωγράφου, η οποία περιέχει στοιχεία υψηλής αρχιτεκτονικής και φέρει σημαντικές οικολογικές αξίες. Το σχέδιο για τη δημιουργία ενός μεγάλου «Μητροπολιτικού Πάρκου» στην περιοχή Γουδή-Ιλισός, το οποίο διαχειρίζεται το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου, περιλαμβάνει -μεταξύ άλλων- τον καθαρισμό και την ενίσχυση των όχθεων του ποταμού και την προστασία και ευαισθητοποίηση σχετικά με το φυσικό περιβάλλον της περιοχής, μέσω ‘πράσινων διαδρομών’. Το έργο, που φιλοδοξεί να ενοποιήσει μια ευρεία περιοχή και να παρέχει 1450 μ2 για χώρους πρασίνου και 2400 μ2 για χρήσεις υγείας, έρευνας, αθλητισμού εκπαίδευσης, σκοντάφτει επάνω στη χαλαρή πολιτική βούληση και σε θέματα ιδιοκτησίας, που αφορούν στην περιοχή: πρώην και εν χρήσει στρατόπεδα, νοσοκομεία, υπουργεία, καθώς και τμήμα της πανεπιστημιούπολης.
Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο
Λίγα χιλιόμετρα προς τα νότια βρίσκεται το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο της Αθήνας, γνωστό και ως ‘Βίλλα Ιλίσια (19ος κατάλυμα της Sophie de Marbois-Lebrun, δούκισσας της Πλακεντίας. Το κτήριο χτίστηκε ανάμεσα στη δεξιά όχθη του Ιλισού (που σήμερα έχει καλυφθεί) και το βουλεβάρτο που ένωνε την Αθήνα με Κηφισιά, περιστοιχισμένο με δημόσια κτίρια και ιδιωτικά αρχοντικά, σχεδιασμένα από τους κορυφαίους αρχιτέκτονες της εποχής.Τρέχον έργο του Βυζαντινού Μουσείου είναι η μετατροπή του περιβάλλοντος του σε έναν ανοιχτό, δημόσιο, ‘βυζαντινό’ κήπο, που θα φιλοξενεί ενδημική χλωρίδα και μια στερεωμένη οθωμανική στέρνα, η οποία συνδέεται με το Πεισιστράτειο και το υδραγωγείο του Αδριανού. Μια από τις εισόδους του κήπου, στη λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας, θα συνδεθεί με τον αρχαιολογικό χώρο του Λυκείου, ο οποίος επίσης προβλέπεται να ανοίξει στο κοινό άμεσα.
Περιοχή Μετς
Η ‘Πρωτοβουλία Κατοίκων Μετς’ είναι ένα ενεργό κίνημα πολιτών, που πράττει για την προστασία των καταλοίπων του ναού της Αγροτέρας Αρτέμιδος, την υπεράσπιση του δημόσιου χαρακτήρα του μνημείου και του μέλλοντός του ως έναν ανοικτό και επισκέψιμο χώρο. Μεταξύ των δραστηριοτήτων της πρωτοβουλίας για το 2010, ήταν συνεχιζόμενες εργασίες καθαρισμού, που πραγματοποιήθηκαν στο ανοικτό τμήμα του Ιλισού, ιδίως κάτω από τη γέφυρα του 19ου αι. Για αυτή την τοποθεσία, αόρατη και υποβαθμισμένη, η οποία φιλοξενεί έκπτωτες και παρασιτικές δραστηριότητες, έχουν γίνει μια σειρά από προτάσεις, με στόχο τη μετατροπή της Λεωφόρου Καλλιρρόης (και αργότερα της Λεωφόρου Ποσειδώνος) σε πεζοδρόμους με παράλληλη ανάκτηση των όχθεων του ποταμού.
Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης
Επιπλέον, στην πρόσοψη του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης -το κτίριο της ζυθοποιείας ΦΙΞ-, όχι μακριά από την περιοχή του Ολυμπιείου, θα στηθεί μια εγκατάσταση, η οποία θα αποτελείται από γυαλί και τρεχούμενο νερό, ανακαλώντας το χαμένο ποτάμι.
Ο κόλπος του Φαλήρου
Τέλος, μια μελέτη – έκθεση έχει συνταχθεί (ΕΟΕ 1989 & ΕΟΕ 1992), προτείνοντας τη δημιουργία ενός φυσικού πάρκου στο δέλτα του Ιλισού, στον κόλπο του Φαλήρου με παράλληλη δημιουργία ενός Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης.