ΣΗΜΕΡΑ

Ψάχνοντας για ένα ποτάμι χαμένο κάτω από την άσφαλτο

Σήμερα ο ποταμός (ή ορθότερα ρέμα, αν λάβουμε υπόψη την μικρή ροή νερού) εξακολουθεί να ρέει υπόγεια, εκτός από την ανασκαμμένη περιοχή του αρχαιολογικού χώρου του Κεραμεικού, όπου ένα σχετικά μεγάλο τμήμα του είναι υπαίθριο και ορατό. Η κατασκευή του Μετρό της Αθήνας έφερε στο φως πολλά ευρήματα για τον Ηριδανό. Στο σταθμό του Μετρό «Σύνταγμα» εκτίθεται η κοίτη του.

                    Image courtesy of Hydria Virtual Museum
The cross section of the riverbed of the Eridanos, exposed and on display in the Syntagma metro station .

Hydria Virtual Museum

Η κύρια κοίτη του Ηριδανού έρεε εγκάρσια προς τη σημερινή λεωφόρο Αμαλίας. Η κάποτε ορμητική ροή του νερού γίνεται προφανής από τα πολλά παρακλάδια της κύριας κοίτης. Από εκεί και πέρα ο Ηριδανός έρεε προς την κατεύθυνση της σημερινής οδού Μητροπόλεως, αλλά σήμερα δεν υπάρχει κανένα ίχνος του, εκτός από κάποια μεγάλα σε ηλικία πλατάνια στην πλατεία Μητροπόλεως, των οποίων η ύπαρξη μπορεί να ερμηνευτεί από τη ροή υπογείων υδάτων (τέτοια δέντρα συνήθως φυτρώνουν στις όχθες ποταμών).

                    Image courtesy of Hydria Virtual Museum
Mitropoleos street.

Hydria Virtual Museum

Στο σταθμό του Μετρό «Μοναστηράκι», μπορεί κανείς να δει τον θολοσκέπαστο αγωγό που κατασκευάστηκε κατά τους Ρωμαϊκούς χρόνους, ενώ στην πλατεία πάνω από το σταθμό το ποτάμι είναι ορατό μέσα από ένα άνοιγμα στο έδαφος.

Ίχνη του ποταμού υπάρχουν επίσης στο χώρο της αρχαίας Αγοράς. Το ποτάμι έρεε στην κατεύθυνση της σημερινής οδού Αδριανού και ήδη κατά το δεύτερο μισό του 6ου αι. π.Χ. τμήματα του ποταμού υπογειοποιήθηκαν μέσω δύο αγωγών. Ο ποταμός επίσης συνδέθηκε με το μεγάλο αποχετευτικό κανάλι που διέσχιζε την Αγορά της Αθήνας, όπου κατέληγαν όλα τα λύματα και τα νερά από την υπερχείλιση των χειμάρρων.

Το τελικό τμήμα του Ηριδανού, που είναι ορατό μέχρι και σήμερα, βρίσκεται στον αρχαιολογικό χώρο του Κεραμεικού. Είναι εντυπωσιακό να βλέπει κανείς το υδάτινο ρεύμα και το οικοσύστημα που έχει αναπτυχθεί γύρω του, στο μέσον του πυκνού αστικού ιστού. Η επιφάνεια του αρχαιολογικού χώρου παραμένει στο επίπεδο της κλασικής περιόδου (3 μ. κάτω από την επιφάνεια του εδάφους). Μπορεί να δει κανείς την κοίτη να διασχίζει το Θεμιστόκλειο τείχος στην Ιερά Πύλη. Από εκεί ρέει νότια, συναντά τον Ιλισό ποταμό και καταλήγει στον κόλπο του Φαλήρου.

                    Image courtesy of Hydria Virtual Museum
Long view of the Kerameikos archaeological site. In the centre appear the ancient banks of Eridanos and a small arched bridge.

Hydria Virtual Museum

Εκπαιδευτικά προγράμματα

Ύστερα από τη σοβαρή ξηρασία του 1992 στην Ελλάδα άρχισαν να διεξάγονται πολλές εκστρατείες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης σχετικά με την κατανάλωση και τη διαχείριση του νερού. Το Υπουργείο Πολιτισμού έχει αναλάβει έκτοτε τη διεξαγωγή ολοκληρωμένων εκπαιδευτικών προγραμμάτων για τον αρχαίο ποταμό Ηριδανό, που απευθύνονται σε μαθητές αλλά και το ευρύ κοινό και καλύπτουν τις φυσικές, πολιτιστικές και ιστορικές πτυχές, υπό το φως των σημερινών προκλήσεων (αστικοποίηση, ρύπανση, κλιματική αλλαγή κ.λπ.).

Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα Ηριδανός: Το ποτάμι της αρχαίας Αθήνας (2008-2009)

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα απευθύνεται σε μαθητές της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και πραγματοποιείται στον αρχαιολογικό χώρο και το Μουσείο του Κεραμεικού. Το πρόγραμμα επικεντρώνεται στο νερό, το οποίο αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την αστική ανάπτυξη, καθώς και στους δεσμούς που οι αρχαίοι Αθηναίοι είχαν αναπτύξει με τον ποταμό Ηριδανό, όπως αυτοί αντανακλώνται στην αρχαία ελληνική μυθολογία και τη θρησκεία. Οι μαθητές έχουν την ευκαιρία να περιηγηθούν στον αρχαιολογικό χώρο του Κεραμεικού, στο Πομπείο, το Δίπυλο και στις όχθες του Ηριδανού. Στο τέλος του εκπαιδευτικού προγράμματος οι μαθητές παίζουν παιχνίδια γνώσεων.

Διαβάστε περισσότερα στη διαδικτυακή πύλη Ελληνικού Πολιτισμού.

Next: ΧΡΟΝΟΓΡΑΜΜΗ