Από τα αρχαία υδραγωγεία στο σύγχρονο υδραγωγείο της Ρώμης

Από την αρχαιότητα, οι εργασίες που σχετίζονταν με τη γεωργική καλλιέργεια αναλαμβάνονταν από άνδρες, ενώ αυτές που αφορούσαν στην οικιακή οργάνωση και τις εργασίες στην αυλή ήταν υπόθεση των γυναικών. Αντιστοίχως, και σε ό,τι αφορά στις δραστηριότητες που σχετίζονται με μια λίμνη, οι άνδρες μάλλον θα την αξιοποιούσαν για αλιεία, ενώ οι γυναίκες για να εξυπηρετήσουν τις οικιακές τους ανάγκες. 

Μέχρι τη δεκαετία του ’60, πριν επικρατήσει η χρήση των πλυντηρίων ρούχων, η πλύση των ρούχων γινόταν στην όχθη μιας λίμνης ή ενός ποταμού, πάνω σε μισοβυθισμένες μεγάλες επίπεδες πέτρες όπου οι γυναίκες έτριβαν τα ρούχα. Αργότερα κατασκευάστηκαν δημόσια πλυσταριά που πρόσφεραν ευκαιρία στις γυναίκες των μικρών παράκτιων πόλεων να κάνουν παρέα και να αναπτύξουν την κοινωνική τους ζωή. Γυναίκες στη σειρά να κατευθύνονται στη λίμνη μεταφέροντας τα άπλυτα στο κεφάλι και να επιστρέφουν με τα ρούχα καθαρά και στεγνά ήταν μια συνηθισμένη εικόνα. Αν και αυτή η πρακτική ανακαλεί οικείες μνήμες, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι δεν ήταν περιβαλλοντικά ορθή. Tο νερό της λίμνης το χρησιμοποιούσαν και για σκοπούς υγιεινής.

Για τις γυναίκες, η εξασφάλιση της αναγκαίας ποσότητας νερού για τις οικιακές ανάγκες αποτελούσε καθημερινή μέριμνα. Κρατώντας τα παραδοσιακά χάλκινα δοχεία στο κεφάλι τους, επισκέπτονταν καθημερινά τις ελάχιστες κρήνες-βρύσες, που υπήρχαν διασκορπισμένες στα χωριά, για να γεμίσουν τα δοχεία τους. Συχνά τραγουδούσαν καθ’ οδόν. Πραγματικά, υπάρχει αρκετή βιβλιογραφία πάνω σε αυτά τα λαϊκά τραγούδια και μελοποιημένα ποιήματα, αλλά δυστυχώς επειδή αυτά περνούσαν προφορικά από τους γονείς στα παιδιά σήμερα πολλά από αυτά έχουν χαθεί.

Ένας περίπατος στα ιστορικά κέντρα των πόλεων της περιοχής δίνει τη δυνατότητα στο σημερινό επισκέπτη να φανταστεί σκηνές του παρελθόντος: τα μικρά σοκάκια που σκαρφαλώνουν στις όχθες πάνω από τη λίμνη, την ηχώ από τα τραγούδια των γυναικών μπροστά στο φούρνο ή καθώς απλώνουν τη μπουγάδα έξω από τα παράθυρα. Τισ φωνές των μανάδων προς τα παιδιά τους που παίζουν «κλέφτες και αστυνόμους», τρέχοντας γρήγορα στα σοκάκια, τιτιβίζοντας σαν ένα σμήνος από χελιδόνια. Αυτές τις ίδιες γυναίκες, που έπλεναν τα ρούχα στην όχθη της λίμνης ή στο δημόσιο πλυσταριό, να γυρίζουν σπίτι τους με τη χάλκινη λεκάνη γεμάτη ρούχα να ισορροπεί πάνω στο κεφάλι τους, κουρασμένες αλλά χαρούμενες και πάντοτε έτοιμες να μαζευτούν σε παρέες για λίγο κουτσομπολιό. 

Περπατώντας στα στενά σοκάκια των τριών μικρών πόλεων μπορούμε ακόμη να απολαύσουμε τις μυρωδιές που έρχονται από τις παλιές κουζίνες. Μυρωδιές που μας ευφραίνουν και μας αφήνουν να φανταζόμαστε την προετοιμασία των φαγητών. Αλλά για πόσο καιρό θα υπάρχουν αυτοί οι ήχοι, οι μυρωδιές και η ζεστή, χαρωπή ατμόσφαιρα που δημιουργούν οι ομιλητικές, ζεστές παρέες γυναικών στα δρομάκια; Αναπόφευκτα οι νεόφερτοι κάτοικοι που έχουν έρθει από άλλες περιοχές θα επηρεάσουν τη ζωή στις μικρές αυτές πόλεις, και κάποια από αυτά τα όμορφα σκηνικά δεν θα είναι άλλο παρά μνήμες.

Μέχρι τη δεκαετία του ‘80, ο ευτροφισμός στη Λίμνη Bracciano φαινόταν κάθε χρόνο φυσιολογικός. Ένα παχύ στρώμα άλγης αποτελούσε μέρος του τοπίου τον Ιούλιο, κοντά στο σημείο απόρριψης των λυμάτων (Ποταμό Arrone). Το φαινόμενο ήταν αναμενόμενο διότι οι ρύποι συσσωρεύονταν στην περιοχή, πριν το νερό της λίμνης αρχίσει να ρέει καθοδικά προς τη θάλασσα, μέσα από τον ποταμό Arrone. Αυτή η περιοδική αύξηση της άλγης έχει σχεδόν εξαφανιστεί σήμερα χάρη στην υλοποίηση του Έργου ACEA – Co.B.I.S.

Σήμερα ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει δραστηριότητες όπως η ιστιοπλοΐα. Με τον άνεμο οι ιστιοπλόοι γίνονται μοναδικοί πρωταγωνιστές, που απολαμβάνουν τη λίμνη λουσμένοι από τα κύματα που σπάνε πάνω στην πρύμνη καθώς το σκάφος γλιστράει πάνω στο νερό. Οι εικόνες αυτές δεν υπήρχαν παλιότερα.

Ενδιαφέρον είχε η αντίδραση των ντόπιων όταν το 1927 εμφανίστηκε το πρώτο ιστιοπλοϊκό σκάφος στη λίμνη. Ήταν εξαιρετικά καχύποπτοι απέναντι στο σκάφος που κινούνταν με τον άνεμο, χωρίς μηχανή. Σήμερα βλέπουμε χιλιάδες ιστιοπλοϊκά σκάφη και κάθε δυσπιστία έχει εξαφανιστεί.

Παραθέτουμε εδώ την ποίηση του Sergio Pierdomenico, ψαρά και αγρότη, ο οποίος θέλησε να υμνήσει την ομορφιά της λίμνης Braccianio με μερικούς στίχους:

Pescoso è il lago,

e tanti so’ li bagnanti di questa vasca limpida e pulita,

da cui nacquero tanti naviganti che han solcato i mari della vita.

Il luogo è bello e facile a descrivere,

Vulcana fu l’origine del lago,

li prati verdi e tant’artri colori che fan parpitar er core all’amatori.

Questi dintorni son tutti ‘na pendenza,

come se avessero l’obbligo di dare,

ma l’acqua je ne fa riconoscenza e tutte le colline fa specchiare.

 

(Η λίμνη έχει άφθονα ψάρια,

Και πολλοί είναι οι κολυμβητές σε αυτή την καθαρή, κρυστάλλινη λεκάνη,

Από την οποία ξεπήδησαν πολλοί θαλασσοπόροι ταξιδιώτες, που έχουν αρμενίσει τις θάλασσες της ζωής.

Το μέρος είναι όμορφο και εύκολο να το περιγράψει κανείς,

Ηφαιστειακή ήταν η απαρχή της λίμνης,

Τα πράσινα λιβάδια και πολλά άλλα χρώματα προκαλούν χτυποκάρδια στις καρδιές των εραστών.

Όλα αυτά είναι γύρω από μια πλαγιά

Σαν να ήταν το καθήκον τους να δώσουν,

Αλλά το νερό αναγνωρίζει την ευγνωμοσύνη του και αντανακλά όλους τους λόφους).