ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ / ΠΗΓΕΣ

Η παρούσα μελέτη περίπτωσης πραγματοποιήθηκε στην Φάση Ι του Προγράμματος ΥΔΡΙΑ (2008-2009) με την υποστήριξη του UNESCO Participation Program και του ΜΙΟ-ECSDE (EU Core funding). Η μελέτη επικαιροποιήθηκε το 2011. 

Συντελεστές

Γενική επιμέλεια: Δρ. Στέλλα Χρυσουλάκη, αρχαιολόγος

Κείμενο: Χριστίνα Κατσαβού, αρχαιολόγος

Εικονογράφηση: Σπήλιος Πίστας, γραφίστας

Ευχαριστίες

Το παρόν κείμενο βασίζεται εν πολλοίς στα συμπεράσματα της μελέτης των αρχαιολογικών δεδομένων που διεξάγουν οι Δρ. Λεωνίδας Βοκοτόπουλος και Alessandro Felici, αρχαιολόγοι, και ο Δρ. Gerhard Plath, αρχιτέκτων.

Θα επιθυμούσαμε να εκφράσουμε τις ιδιαίτερες ευχαριστίες μας προς το Institute for Aegean Prehistory (INSTAP) και προς το INSTAP Study Center for East Crete, για τη συνεχή στήριξη της έρευνας και την παροχή τεχνικής βοήθειας. Πολλές ευχαριστίες οφείλονται και στο Ίδρυμα Ψύχα, για την ενίσχυση της έρευνας κατά το παρελθόν.

Θα θέλαμε επίσης να εκφράσουμε τις ιδιαίτερες ευχαριστίες μας προς το Μεσογειακό Γραφείο Πληροφόρησης για το Περιβάλλον, τον Πολιτισμό και την Αειφόρο Ανάπτυξη (MIO-ECSDE) και τον πρόεδρό του, καθ. Μ. Σκούλλο, για την ευγενική πρόσκληση να συμμετάσχουμε στο Πρόγραμμα «Υδρία»˙ στην κα Ηρώ Αλάμπεη από το MIO-ECSDE, υπεύθυνη για το Πρόγραμμα «Υδρία»˙ τέλος, στις ομάδες γραφιστών Makebelieve design & consulting και Minimatik, visual + interactive communication. Δίχως τη βοήθειά τους, η συμμετοχή μας στον ιστότοπο αυτό δεν θα ήταν δυνατή.

Βιβλιογραφία

Μινωικά φράγματα και άνδηρα καλλιέργειας

Betancourt, P.P., C. Davaras & R. Hope Simpson 2005. Pseira IX. The Archaeological Survey of Pseira Island. Part 2. The Intensive Surface Survey. Philadelphia. (pp. 22-29, 134-154, 168-175, 237-240, 251-262, 287-292)

Bevan, A. 2002. The Rural Landscape of Neopalatial Kythera: A GIS Perspective. JMA 15, 217-255.

Clark, J.A. 2004. Soils and Land Use at Pseira. In P.P. Betancourt, C. Davaras & R. Hope-Simpson (eds.), Pseira VIII. The Archaeological Survey of Pseira Island. Part 1, 27-54. Philadelphia. (pp. 232-238)

Haggis, D.C. 1992. The Kavousi – Thriphti survey: An Analysis of Settlement Patterns in an Area of Eastern Crete in the Bronze Age and Early Iron Age. Ph.D. Diss., University of Minnesota. (pp. 82-87)

Haggis, D.C. 2005. Kavousi I. The Archaeological Survey of the Kavousi Region. Prehistory monographs 16. Philadelphia. (pp. 16-18)

Harfouche, R. 2007. Histoire des paysages méditerranéens terrassés : aménagements et agriculture. BAR-IS 1634. Oxford. (pp. 150-153)

Hayden, B. & H. Dierckx, G.W.M. Harrison, J. Moody, G. Postma, O. Rackham, A.B. Stallsmith. 2004. Reports on the Vrokastro Area, Eastern Crete. Volume 2: The Settlement History of the Vrokastro Area and Related Studies. Philadelphia. (pp. 98, 117, 345)

Hope-Simpson, R. & P.P. Betancourt. 1990. Intensive Survey of Pseira Island, Crete. AJA 94, 322-323.

Hope-Simpson, R & P.P. Betancourt, P.J. Callaghan, D.K. Harlan, J.W. Hayes, J.W. Shaw, M.C. Shaw, L.V. Watrous 1995. The Archaeological Survey of the Kommos Area. In J.W. Shaw & M.C. Shaw (eds.), Kommos I. The Kommos Region and Houses of the Minoan Town. Part 1. The Kommos Region, Ecology, and Minoan Industries, 325-402. Princeton. (pp. 374-375, 396)

Soles, J.S. 2003. Mochlos IA. Period III. Neopalatial Settlement on the Coast: The Artisans’ Quarter and the Farmhouse at Chalinomouri. The Sites. Prehistory monographs 7. Philadelphia. (pp. 103-104, 123-124)

Watrous, L.V., H. Blitzer, D. Haggis & E. Zangger 2000. Economy and Society in the Gournia Region of Crete. A preliminary report on the 1992-1994 Field Seasons of the Gournia project. Πεπραγμένα Η‘ Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου. Τόμος Α3, 471-483. Herakleion. (p. 476)

Watrous, L.V., D. Xatzi-Vallianou, K. Pope, N. Mourtzas, J. Shay, C.T. Shay, J. Bennet, D. Tsoungarakis, E. Angelomati-Tsoungarakis, C. Vallianos & H. Blitzer 1993. A Survey of the Western Mesara Plain in Crete: Preliminary Reports of the 1984, 1986 and 1987 Field Seasons. Hesperia 62, 191-248. (pp. 199, 204)

Τοπογραφία & περιβάλλον της Κρήτης

Moody, J.A. 1997. The Cretan Environment: Abused or Just Misunderstood? In P.N. Kardulias & M.T. Shutes (eds.), Aegean Strategies. Studies of Culture and Environment on the European Fringe, 61-77. Lanham.

Rackham, O. & J. Moody 1996. The Making of the Cretan Landscape. Manchester & New York.

Ερευνητικό Πρόγραμμα «Μινωικοί Δρόμοι»

Α. Χρονικά

  • Τζεδάκις, Γ., Σ. Χρυσουλάκη, Γ. Βενιέρη & Σ. Βουτσάκη 1988. Δρόμος ΥΜ ΙΙΙ νεκροταφείου Αρμένων & Ερευνητικό Πρόγραμμα Μινωικών Δρόμων. Κρητική Εστία 2. Αρχαιολογικές Ειδήσεις 1987, 297 & 342-343.
  • Τζεδάκις, Γ., Σ. Χρυσουλάκη, Σ. Βουτσάκη & Γ. Βενιέρη 1989-1990. Ερευνητικό Πρόγραμμα Μινωικών Δρόμων. Κρητική Εστία 3. Αρχαιολογικές Ειδήσεις 1988, 299-300.
  • Τζεδάκις, Γ., Σ. Χρυσουλάκη, Μ. Αυγούλη & Γ. Βενιέρη 1992-1993. Ερευνητικό Πρόγραμμα Μινωικών Δρόμων. Κρητική Εστία 4. Αρχαιολογικές Ειδήσεις 1989-1991, 306-319.
  • Τζεδάκις, Γ., Σ. Χρυσουλάκη & Λ. Βοκοτόπουλος 1994-1996. Ερευνητικό Πρόγραμμα “Μινωικοί Δρόμοι”. Κρητική Εστία 5. Αρχαιολογικές Ειδήσεις 1992-1994, 359-366.
  • Χρυσουλάκη, Σ. 1998. Ερευνητικό Πρόγραμμα «Μινωικοί Δρόμοι». ΕΥΠΠΟ 1 (1997), 141-142.
  • Χρυσουλάκη, Σ. 1999. Ερευνητικό Πρόγραμμα «Μινωικοί Δρόμοι». ΕΥΠΠΟ 2 (1998), 163-165.
  • Τζεδάκις, Γ., Σ. Χρυσουλάκη, Λ. Βοκοτόπουλος & Α. Σφυρόερα 1999. Ερευνητικό Πρόγραμμα “Μινωικοί Δρόμοι”. Κρητική Εστία 7. Αρχαιολογικές Ειδήσεις 1995-1997, 317-326.
  • Χρυσουλάκη, Σ. 2000. Ερευνητικό Πρόγραμμα «Μινωικοί Δρόμοι». ΕΥΠΠΟ 3 (1999), 179-181.
  • Χρυσουλάκη, Σ. 2000. Ερευνητικό πρόγραμμα «Μινωικοί Δρόμοι». ΑΔ 50 (1995) Χρ., 758-760.
  • Χρυσουλάκη, Σ. 2001. Ερευνητικό πρόγραμμα «Μινωικοί Δρόμοι». ΑΔ 51 (1996) Χρ., 660-661.
  • Χρυσουλάκη, Σ. 2003. Ερευνητικό πρόγραμμα «Μινωικοί Δρόμοι». ΑΔ 52 (1997) Χρ., 1051-1052.
  • Χρυσουλάκη, Σ. 2004. Ερευνητικό πρόγραμμα «Μινωικοί Δρόμοι». ΑΔ 53 (1998) Χρ., 882-883.
  • Χρυσουλάκη, Σ. 2006. Ερευνητικό πρόγραμμα «Μινωικοί Δρόμοι». ΑΔ 54 (1999) Χρ., 871-872.
  • Χρυσουλάκη, Σ. 2009. Ερευνητικό πρόγραμμα «Μινωικοί Δρόμοι». ΑΔ 55 (2000) Χρ., 1046-1049.

B. Μελέτες

  • Tzedakis, Y., S. Chryssoulaki, S. Voutsaki & Y. Venieri 1989. Les routes minoennes: rapport préliminaire. Défense de la circulation ou circulation de la défense? BCH 113, 43-75.
  • Chryssoulaki, S. 1990. L’urbanisme minoen. Le réseau routier urbain. Στο P. Darcque & R. Treuil (επιμ.), L’habitat égéen préhistorique. BCH Suppl. 19, 371-380. Paris.
  • Τζεδάκις, Γ., Σ. Χρυσουλάκη & Λ. Κυριοπούλου 1990. Ο δρόμος στη Μινωική Κρήτη. Πεπραγμένα ΣΤ’ Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου. Τόμος Α2, 403-414. Χανιά.
  • Tzedakis, Y., S. Chryssoulaki, Y. Venieri & M. Avgouli 1990. Les routes minoennes: le poste de Χοιρόμανδρες et le contrôle des communications. BCH 114, 43-65.
  • Χρυσουλάκη, Σ. & Λ. Βοκοτόπουλος 1993. Το αρχαιολογικό τοπίο ενός ανακτόρου. Η έρευνα επιφανείας στην περιοχή του μινωικού ανακτόρου Ζάκρου Σητείας. Αρχαιολογία 49, 70-78.
  • Χρυσουλάκη, Σ. 1996. Εργαστήρια στην περιοχή της Ζάκρου. Στο Ει. Γαβριλάκη (επιμ.), Κεραμικά εργαστήρια στην Κρήτη από την αρχαιότητα ως σήμερα, 13-24. Ρέθυμνο.
  • Βοκοτόπουλος, Λ. 1997-1998. Κάτω Κάστελλας, Λενικά. Δύο οχυρές θέσεις στο φαράγγι της Ζάκρου. Κρητική Εστία 6, 237-270.
  • Chryssoulaki, S. 1999. Minoan Roads and Guard Houses – War Regained. Στο R. Laffineur (επιμ.), Polemos. Le contexte guerrier en Égée à l’Âge du Bronze. Aegaeum 19, 75-83. Liège.
  • Βοκοτόπουλος, Λ. 2000. Οχυρές θέσεις της Τελικής Νεολιθικής και Πρωτομινωικής Ι στην περιοχή της Ζάκρου. Πεπραγμένα Η’ Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου. Τόμος Α1, 129-146. Ηράκλειο.
  • Χρυσουλάκη, Σ. 2000. Εργαστηριακές εγκαταστάσεις στην περιοχή της Ζάκρου. Πεπραγμένα Η’ Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου. Τόμος Α3, 581-597. Ηράκλειο.
  • Χρυσουλάκη, Σ. 2003. Λιμενικές εγκαταστάσεις στην Κρήτη της Εποχής του Χαλκού. Τα δύσκολα αραξοβόλια μιας ναυτικής δύναμης. Στο Κ.Ι. Μουντζούρης (επιμ.), Τρίτο Πανελλήνιο Συνέδριο Λιμενικών Έργων. Αθήνα, 24-27 Νοεμβρίου 2003. Εισηγήσεις, 373-379. Αθήνα.
  • Chryssoulaki, S. 2005. The Imaginary Navy of Minoan Crete: Rocky Coasts and Probable Harbours. Στο R. Laffineur & E. Greco (επιμ.), Emporia. Aegeans in the Central and Eastern Mediterranean. Aegaeum 25, 77-89. Liège.
  • Βοκοτόπουλος, Λ. 2006. Το κτηριακό συγκρότημα του «Φυλακίου της θάλασσας» στις Καρούμες Σητείας. Πεπραγμένα Θ’ Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου. Τόμος Α1, 347-363. Ηράκλειο.
  • Βοκοτόπουλος, Λ. 2007. Το κτηριακό συγκρότημα του Φυλακίου της Θάλασσας στον όρμο Καρούμες και η περιοχή του. Ο χαρακτήρας της κατοίκησης στην ύπαιθρο της Ανατολικής Κρήτης κατά τη Νεοανακτορική εποχή. Διδακτορική Διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
  • Felici, A. 2008. Il phylàkeio di Choiròmandhres, Μεταπτυχιακή Εργασία, Università di Roma “Sapienza”.
  • Vokotopoulos, L. 2011. A View of the Neopalatial Countryside: Settlement and Social Organization in the Area of Karoumes, Eastern Crete. Στο K. Glowacki & N. Vogeikoff-Brogan (επιμ.), ΣΤΕΓΑ: The Archaeology of Houses and Households in Ancient Crete from the Neolithic to the Roman Period. Hesperia Supplement 44, Princeton, 137-149.
  • Vokotopoulos, L. 2011. Between Palaikastro and Zakros: The pottery from the final Neopalatial horizon of the Sea Guard-House, Karoumes. Στο T.M. Brogan & E. Hallager (επιμ.), LM IB pottery. Relative chronology and regional differences. Monographs of the Danish Institute at Athens, Vol. 11, Århus, 553-572.
  • Χρυσουλάκη, Σ. & Λ. Βοκοτόπουλος, υπό δημοσίευση. Ένα εγγειοβελτιωτικό έργο της Νεοανακτορικής εποχής στην ενδοχώρα της Ζάκρου. Πεπραγμένα ΙΑ΄ Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου. Ρέθυμνο.
  • Vokotopoulos, L., G. Plath & F.W. McCoy, υπό δημοσίευση. The yield of the land: Soil conservation and the exploitation of arable land at Choiromandres, Zakros in the New Palace period. Στο R. Laffineur et al. (επιμ.), Physis. Natural environment and human interaction in the Prehistoric Aegean. Aegaeum. Liège.

Συντομογραφίες

AJA                 American Journal of Archaeology

ArchDelt         Αρχαιολογικόν Δελτίον

BAR-IS           British Archaeological Reports, International Series

BCH                Bulletin de correspondence hellénique

ΕΥΠΠΟ          Το Έργο του Υπουργείου Πολιτισμού στον Τομέα της Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Hesperia          Hesperia: The Journal of the American School of Classical Studies at Athens

JMA                Journal of Mediterranean Archaeology