ΣΗΜΕΡΑ
Σήμερα, με την αποδυνάμωση της αποτελεσματικής δύναμης της παραδοσιακής jemâa, όλο και περισσότεροι αποφεύγουν τις συλλογικές υποχρεώσεις τους. Το εθιμικό δίκαιο, με βάση το οποίο ρυθμιζόταν η συλλογική εργασία, ολοένα και πιο δύσκολα επιβάλλεται, ιδιαίτερα στους νέους ανθρώπους. Η μείωση του ενδιαφέροντος και των κινήτρων για τη γεωργία συνέβαλε επίσης στη μείωση της συλλογικής συντήρησης των khettaras.
Hydria Virtual Museum
Hydria Virtual Museum
Μια άλλη απειλή για τις khettaras στο Μαρόκο φαίνεται να είναι η επικράτηση των μηχανοκίνητων αντλιών κατά τις τελευταίες δεκαετίες, και η επακόλουθη υπεράντληση που έχει προκαλέσει την πτώση του υδροφόρου ορίζοντα, αχρηστεύοντας τις khettaras. Οι παράγοντες αυτοί ενισχύουν ο ένας τον άλλο, καθώς λόγω της χαμηλότερης ροής στις khettaras και την επακόλουθη μείωση της γεωργικής σημασίας τους, το κίνητρο για τη διατήρησή τους μειώνεται και η άντληση με κινητήρα ενθαρρύνεται περαιτέρω. Στο πλαίσιο αυτό, η μελλοντική συντήρηση των khettaras και του συστήματος άρδευσης θα διασφαλίζεται όλο και πιο δύσκολα.
Συμπέρασμα: οι προκλήσεις και οι προοπτικές
Για να διασωθούν οι οάσεις και η προγονική τεχνογνωσία που συνδέεται με αυτές είναι απαραίτητη μια συμμετοχική προσέγγιση, που να λαμβάνει σοβαρά υπόψη της τον τοπικό πληθυσμό. Το θέμα θα πρέπει να μπει στην ημερήσια διάταξη κάθε υπεύθυνου που παίρνει σχετικές αποφάσεις, ενώ η τοπική ταυτότητα και οι πολιτιστικές πτυχές δεν είναι ήσσονος σημασίας σε τέτοια ζητήματα. Αντίθετα, είναι ο ακρογωνιαίος λίθος για τη δημιουργία εργαλείων και μηχανισμών που μπορούν να γεννήσουν και να εφαρμόσουν ιδέες, με βάση την κοινή λογική.
Μια προσεκτική μελέτη των άλλων έργων υποδομής μπορεί να βοηθήσει στην κατανόηση των τρόπων μετάβασης από την παράδοση στην νεωτερικότητα, από το σύστημα jemâa και τη συλλογική γη στους συνεταιρισμούς, από τη συλλογική ενίσχυση (twiza) σε μια οικονομία της αλληλεγγύης, χωρίς να προσβληθεί η υπερηφάνεια των πληθυσμών που ήταν πρώην πολεμιστές, αγρότες και άνθρωποι της θρησκείας.
Η ζημιά από τις αποφάσεις που λήφθηκαν και τις αλλαγές που έγιναν κατά τη διάρκεια της αποικιακής εποχής με την αντικατάσταση του δημοκρατικά εκλεγμένου jemâa από τον διορισμένο “Ait lmagliss”, τη δεσποτική εξουσία των Καδήδων και την αύξηση της διαφθοράς, οδήγησαν σε μια διαιρεμένη και αποπροσανατολισμένη κοινωνία. Η νοθεία στις εκλογές δημιούργησε μια ατμόσφαιρα μίσους και καχυποψίας προς τις αρχές και τους συμπολίτες.
Όλα αυτά συμπυκνώνονται στους στίχους ενός γνωστού τραγουδιού που απαγγέλλουν στις οάσεις σε τελετουργίες για τη βροχή κατά τη διάρκεια της ξηρασίας: “Ω Αγίε Sidi Oussouffi, άφησε το νερό να τρέξει, θα προσευχόμαστε, θα νηστεύουμε, και θα μετανοήσουμε προς τον Θεό”. Στην πραγματικότητα όλοι γνωρίζουν ότι ο άγιος δεν διαθέτει τα ουράνια αποθέματα νερού, αλλά διαισθητικά οι άνθρωποι εξακολουθούν να ζουν και να ευημερούν μέσα από την πίστη στην ύπαρξη των αγίων, ενός όρου που εδώ δηλώνει τα πρόσωπα που ενεργούν για το καλό του συνανθρώπου τους.